Το Management της Νέας Εποχής ΙΙΙ
MANAGEMENT COACHING
Του ΝΙΚΟΥ ΚΕΛΠΕΚΗ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ MANAGEMENT COACHING
Ο κόσμος των επιχειρήσεων, ως κοινωνικό υποσύνολο, είναι σε συνεχή εξέλιξη, η οποία κάποιες φορές επέρχεται ράγδην. Για ν’ ανταποκριθούν αποτελεσματικότερα στις όποιες αλλαγές, οι μέθοδοι διοίκησης, τα μοντέλα ενδοεπιχειρησιακής επικοινωνίας και οι εργασιακές σχέσεις καλούνται να επαναπροσδιοριστούν.
Βέβαια, ό,τι σχετίζεται με τον ανθρώπινο παράγοντα και ειδικότερα οι νοοτροπίες και οι συνήθειες, μεταβάλλεται με αργούς ρυθμούς και με υψηλότατο διανοητικό, ψυχικό, χρονικό και χρηματικό κόστος. Η ελληνική επικαιρότητα εικονογραφεί με τον καλύτερο τρόπο αυτή την διαπίστωση. Εντούτοις, η αμείλικτη πραγματικότητα δεν μας αφήνει άλλες επιλογές: πρέπει να βελτιστοποιήσουμε τη δημιουργικότητά μας, να μάθουμε να ενεργούμε πιο γρήγορα, να προσαρμοζόμαστε, να καινοτομούμε. Με μια λέξη, πρέπει να λειτουργήσουμε διαφορετικά.
Το management coaching αποτελεί ένα από τα πλέον σύγχρονα εργαλεία της διοίκησης επιχειρήσεων και ο manager coach μπορεί να οδηγήσει τους ανθρώπους της επιχείρησης στην επίτευξη συλλογικών στόχων μέσα από την ατομική ανάπτυξη τους.
Θα μπορούσαμε να τον παρομοιάσουμε με τον προπονητή μιας αθλητικής ομάδας ή με τον σκηνοθέτη μιας ομάδας ηθοποιών. Στην επιχείρηση, είναι ένα στέλεχος, ένας προϊστάμενος, ένας υπεύθυνος τμήματος, ένας τμηματάρχης ο οποίος εκτός από τον παραδοσιακό διοικητικό του ρόλο, αναπτύσσει στάσεις και δραστηριότητες υποστήριξης και επικουρικής αρωγής προς άτομα ή/και ομάδες εργασίας, ώστε ν’ αναδειχθεί όλο το (λανθάνον) δυναμικό τους. Ο manager coach συνοδεύει τους ανθρώπους στο:
- να αποκτήσουν συνείδηση των δυνατοτήτων τους
- να αποκτήσουν αυτονομία στη χρήση τους
- να φέρουν αποτελέσματα και να επιτύχουν στόχους.
Όπως ένας απαιτητικός προπονητής ολυμπιονικών, ο manager coach απαιτεί περισσότερες, γρηγορότερες και ευκολότερα επιτεύξιμες επιδόσεις. Για να το επιτύχει θα χρησιμοποιήσει τις τεχνικές διοίκησης του management coaching, οι οποίες ευνοούν τις εργασιακές σχέσεις, την αυτοπαρακίνηση, την αυτονομία και τις επιδόσεις. Αυτά θα μεταφραστούν με τη σειρά τους σε υψηλότερα αποτελέσματα με λιγότερες συγκρούσεις και λιγότερα αδιέξοδα.
Όλα αυτά βέβαια με μία καίρια και εκ των ων ουκ άνευ προϋπόθεση: την προσχώρηση με ελεύθερη βούληση του υφισταμένου στην ιδέα και στις προοπτικές του management coaching. Αμφισβήτηση από τον υφιστάμενο του manager coach και των τεχνικών που εφαρμόζει, σημαίνει αυτόματα ρήξη της θεμελιώδους σχέσης τους, κατάρρευση όλου του εγχειρήματος και αποτυχία της προσπάθειας. Όπως λοιπόν ο manager coach εμπιστεύεται τις δυνατότητες του υφισταμένου, έτσι και αυτός καλείται να εμπιστευτεί τις ικανότητες του manager coach μέχρι το τέλος.
Είμαι βέβαιος ότι κάποιοι από εσάς θα σκέφτεστε ήδη ότι τέτοιες μέθοδοι και τεχνικές δεν φέρνουν κανένα αποτέλεσμα όταν έχουμε να κάνουμε με νοοτροπίες που θέλουν να ανάγουν την στείρα αμφισβήτηση, την αντιπαράθεση, την «ανυπακοή» (δικός τους ο όρος) και τη ρήξη σε ιδεολογία και στάση ζωής. Θα συμφωνήσω μαζί σας. Το management coaching δεν επιβάλλεται σε κανένα, αλλά και δεν απευθύνεται σε οποιονδήποτε. Απευθύνεται σε όσους επιθυμούν την προσωπική τους ανάπτυξη, σε όσους δεν διστάζουν μπροστά στην έντονη προσπάθεια, σε όσους επιδιώκουν τα επιτεύγματα, σε όσους αγαπούν τις δημιουργικές και διεγερτικές ανθρώπινες σχέσεις. Εξάλλου, για να έχεις πιθανότητες να κερδίσεις έναν αγώνα πρέπει να τον δώσεις. Κανένας ποτέ δεν κέρδισε χωρίς να «παίξει». Αυτοί λοιπόν οι εργαζόμενοι, που θα μπουν συνειδητά στη διαδικασία του management coaching, είναι αυτοί που θα αυξήσουν τις πιθανότητες να διακριθούν μέσα από τα αποτελέσματά τους και να γευτούν την πολυτέλεια, όπως έλεγε ο Antoine de Saint-Exupéry, των ανθρωπίνων σχέσεων.
ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ MANAGEMENT COACHING
Η παραδοσιακή ιεραρχία θέλει τον manager στη θέση ισχύος, στη θέση αυτού που κατέχει τη γνώση και δίνει τις εντολές, ενώ αντίθετα τοποθετεί τον υφιστάμενο στην εξαρτώμενη θέση αυτού που δεν γνωρίζει ή/και που δεν καταλαβαίνει. Αυτή τη σχέση έρχεται να τροποποιήσει εν μέρει το management coaching: ο manager coach διατηρεί την ισχυρή θέση σε θέματα τήρησης των κανόνων, αλλά υιοθετεί μια επιτηδευμένα μετριόφρονα στάση σε ό,τι αφορά το γνωστικό πλαίσιο της εργασίας: συμπεριφέρεται σαν να μην το γνωρίζει, κρατάει στάση παρατηρητή, θέτει ερωτήματα και, έτσι, αφήνοντας τον υφιστάμενο στο προσκήνιο της τεχνογνωσίας, προκαλεί την προσχώρηση, τη συμμετοχή και τη δημιουργικότητα του.
Το management coaching αναδεικνύεται σε ένα προσωποποιημένο τρόπο διοίκησης, που βοηθά άτομα και ομάδες να απελευθερώσουν το δυναμικό τους και να αναπτύξουν τη γνώση και την τεχνογνωσία τους. Η δε δουλειά του manager coach συνίσταται στο να θέτει και να διασφαλίζει τις συνθήκες επιτυχίας του έργου, στο να παρακινεί και να συντονίζει μέχρι την επίτευξη του επιθυμητού αποτελέσματος, του οποίου όλοι είναι φορείς και συνυπεύθυνοι.
- Όταν σου δίνω το γκρέιπφρουτ που έχω κι εσύ μου δίνεις το πορτοκάλι σου, ο καθένας έχει από ένα φρούτο, αλλά διαφορετικό από πριν (αμοιβαία πληροφόρηση).
- Όταν κόβουμε και στύβουμε το δικό μου γκρέιπφρουτ και το δικό σου πορτοκάλι, μοιραζόμαστε ένα χυμό εσπεριδοειδών (επικοινωνία).
- Συμφωνία επί του περιεχομένου του έργου ή της αποστολής.
- Συμφωνία επί των ρόλων των μερών και των διαδικασιών υλοποίησης του έργου ή της αποστολής.
Η εμπιστοσύνη αποτελεί συνθήκη κάθε αποτελεσματικής σχέσης. Για να μεγιστοποιήσει τα πλεονεκτήματα του management coaching, ο προϊστάμενος πρέπει να κάνει τον υφιστάμενό του να νοιώθει άνετα και να αντιληφθεί ότι μπορεί να βοηθηθεί στη δουλειά του. Διάφορα επικοινωνιακά εργαλεία είναι στη διάθεση του manager coach για να δομήσει μία σταθερή και διαρκή σχέση εμπιστοσύνης με το άτομο ή την ομάδα.
ΤΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΕΝΕΡΓΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΠΟΡΩΝ
Κατά τη φάση αυτή, η δουλειά του manager coach συνίσταται:
- στη σταδιακή ανακάλυψη των βαθύτερων κινήτρων του υφισταμένου
- στον κατά περίπτωση επικοινωνιακό και ουσιαστικό χειρισμό των εκάστοτε καταστάσεων
- στην αποφυγή των παγίδων που μπορεί να ενέχει η συγκεκριμένη εργασιακή σχέση.
- η κλίμακα αξιών του υφισταμένου του
- η επικέντρωση του χειρισμού της σχέσης σε ενεστώτα χρόνο
- η διαβεβαίωση προς τον υφιστάμενο ότι τα μηνύματά του λαμβάνονται
- η ικανότητά του να προσεγγίζει τα πράγματα κάτω από διαφορετικές οπτικές γωνίες
- η ικανότητά του να επικοινωνεί σχετικά με τη σχέση και την επικοινωνία μέσα στη σχέση («μετα-επικοινωνία»)
- Η μεταφορά, από τον υφιστάμενο, των προβλημάτων που βιώνει με την κατάσταση (έργο / αποστολή) στη σχέση του με τον manager coach.
- Η υιοθέτηση, από τον ίδιο, μιας πατερναλιστικής (πατέρας αφέντης) ή ματερναλιστικής (μητέρα τροφός) στάσης και συμπεριφοράς απέναντι στον υφιστάμενο.
- Τα ένθεν και ένθεν προκαλούμενα ψυχολογικά παιχνίδια.
Προσανατολισμός στο αποτέλεσμα. Σταδιακά, ολοκληρώνεται η δόμηση των θεμελίων μιας ειλικρινούς και εποικοδομητικής σχέσης. Η επικοινωνία και η αμοιβαία πληροφόρηση γίνονται χωρίς αμφισημίες. Ο ρόλος του manager coach ενισχύεται και γίνεται περισσότερο καθοδηγητικός ή απλούστερα ηγετικός. Τώρα μπορούμε να χτίσουμε!
- Θετική διατύπωση προτάσεων, σκέψεων, αξιολογήσεων, …
- Καθορισμός του στόχου.
- Δομή του περιεχομένου των τακτικών εργασιακών meetings με τον υφιστάμενο.
- Υλοποίηση των ενδεχομένως απαιτούμενων αλλαγών.
- Ελαχιστοποίηση του αντίκτυπου τυχόν ανατροπών.
Οι επιστήμες της ψυχολογίας, της κοινωνιολογίας, και της κοινωνικής ψυχολογίας μας προτείνουν διάφορες τεχνικές που μπορεί να λειτουργήσουν ως περαιτέρω εξειδικευμένα εργαλεία του management coaching, η χρήση των οποίων συνίσταται κατά περίπτωση. Είναι επίσης περιττό να επισημανθεί ότι όλα τα ανωτέρω αναφερθέντα εργαλεία απαιτούν επιδέξιους χειρισμούς και ως εκ τούτου αποτελούν, για τον επίδοξο manager coach, αντικείμενα διεξοδικής κατάρτισης και πρακτικής εξάσκησης πριν αρχίσει να τα χρησιμοποιεί.
MANAGEMENT COACHING ΚΑΙ ΟΜΑΔΙΚΟΤΗΤΑ
Παρόλο που το management coaching γίνεται συνήθως αντιληπτό ως εργαλείο εξατομικευμένης διοίκησης, έχουμε -από την αρχή αυτού του άρθρου- καταστήσει σαφές ότι έχει εφαρμογές και στις ομάδες εργασίας. Είτε επιβλέπετε και συντονίζετε μία κατά το μάλλον ή ήττον αυτόνομη ομάδα, είτε εργάζεστε και εσείς μέσα στην ομάδα μαζί με τους υφισταμένους σας, μπορείτε να ενδυθείτε το ρόλο του manager coach, με σκοπό τη ενίσχυση της ομαδικότητας, την αποφυγή απογοητευτικών συμβιβασμών και την αύξηση των συλλογικών επιδόσεων.
- Η συνυπευθυνότητα αποτελεί ταυτόχρονα στόχο και δείκτη ομαδικότητας και συμβάλει καθοριστικά στην αποτελεσματική λειτουργία της ομάδας. Αναπτύξτε την μέσα από την κατάρτιση ενός επικοινωνιακού χάρτη, όπου οι ρόλοι και οι δίαυλοι επικοινωνίας είναι σαφώς διακριτοί, αλλά και αποδεκτοί ως αλληλοεξαρτώμενοι.
- Επιτυγχάνετε πραγματική συναίνεση και όχι συμβιβασμούς, οι οποίοι συχνά είναι χωλοί και ψυχολογικά δυσάρεστοι.
- Οδηγήστε τον καθένα να επωμιστεί τις δικές του ευθύνες και τα δικά του εργασιακά προβλήματα. Η ομάδα δεν είναι το δεκανίκι του ανίκανου ή του ανεπαρκούς.
- Όταν ο manager συμμετέχει στις εργασίες της ομάδας, δεν παύει να την κατευθύνει και να τη συντονίζει. Όπως έλεγε ο Flaubert, το νήμα κάνει το κολιέ και όχι τα μαργαριτάρια!
- Η ομάδα εργασίας δεν είναι παρέα, όπου επιδιώκουμε να περνάμε καλά. Η ουσία και το περιεχόμενο της ομαδικής εργασίας πρέπει να απεικονίζονται στα υψηλά αποτελέσματα.
Το μήνυμα που πρέπει να εκπέμπει τόσο η προσέγγιση του management coaching, όσο και η στάση και συμπεριφορά του manager coach είναι:
Υπάρχετε και το ξέρω → Έχετε προσόντα και τα χρειαζόμαστε → Η συμβολή σας μπορεί να γίνει ουσιαστικότερη → Είστε ευπρόσδεκτοι εδώ → Είστε οργανικό μέρος (μέλος) ενός ευρύτερου συνόλου.
